Gastblog van het Amsterdamse Bos - Reacties

Gastblog van het Amsterdamse Bos - Reacties

Geluk bij een ongeluk, honing uit het Bos
31 juli 2018 om 14:56

Essen zijn mooie bomen die goed passen in het Amsterdamse Bos. Tot enkele jaren geleden stond 'ie bekend als een boom met weinig tot geen ziekten en problemen. Het Amsterdamse Bomenboek uit 2007 beschrijft hem zelfs nog als taaie overlever die weinig of geen vijanden heeft. Zo’n 15 % van de bomen in het Bos waren essen. Maar in de natuur kan het snel gaan. Door de essentaksterfte hebben we afgelopen winter al afscheid moeten nemen van honderden essen. Pessimisten vrezen zelfs dat de es helemaal gaat verdwijnen uit Nederland. Want naast de essentaksterfte, komt ook de Aziatische essenprachtkever eraan. In Amerika heeft die kever een ware slachting onder de essen aangericht. En in Europa heeft hij Moskou al bereikt.

Een heilige boom komt te voorschijn

Maar een essenloos Nederland, zo ver is het nog lang niet. Er is nog hoop dat er uiteindelijk essen geselecteerd kunnen worden die wel bestand zijn tegen de essentaksterfte. Ik kies ervoor om optimistisch te zijn. En in de tussentijd heeft gelukkig elk nadeel ook een voordeel. Bij de aanleg van het Amsterdamse Bos zijn zo’n zestig verschillende soorten bomen geplant. Hieronder veel bomen uit Amerika en Zuid-Europa plus een aantal uit Azië. Door de noodzakelijk kap van essen in het Bos, komen opeens bomen te voorschijn die eerst verborgen bleven. Zoals de honingboom, een heilige Aziatische boom. Nu die bloeien vallen ze echt op. Tenminste als je omhoog kijkt. Want doordat ze binnenin een bosvak zijn opgegroeid, zitten er onder aan de stam geen takken meer.

Nectar

De honingboom komt oorspronkelijk uit China en Korea. Hij wordt ook wel pagodeboom genoemd omdat 'ie in Japan veel aangeplant is bij boeddhistische tempels. Vanuit Japan is hij naar Europa gekomen. De naam honingboom is heel toepasselijk, bijen zijn er dol op. Het is een geweldige nectarproducent met een lange bloeiperiode aan het eind van zomer. Van juli tot soms wel in oktober. Dus juist als de nectar elders schaars begint te worden. Zeker ook met de droogte zijn bomen extra belangrijk voor de bijen. Veel kruiden stoppen namelijk bij droogte met het aanmaken van nectar. Struiken en bomen kunnen langer bij het water en gaan door met nectar produceren. En de honingboom kan ook nog eens goed tegen droogte.

Batikken met bloemen

Op Java werden vroeger gedroogde honingboombloemen uit China geïmporteerd om stoffen te kleuren bij het batikken. Daar waren er heel veel van nodig. De kleine bloemetjes zitten in grote pluimen aan het eind van de takken. Ze vallen snel af, maar dan gaat er verderop gewoon weer een nieuwe bloemknop open. De Leidse biologe Rinny Kooi is ze gaan tellen. Aan één pluim telde ze meer dan duizend bloemen.

Honing uit het bos

In de Boswinkel kun je honing uit het Amsterdamse Bos kopen. Er staan niet zo veel honingbomen in het bos, maar wel andere bomen waar de bijen ook nectar en stuifmeel verzamelen. In het voorjaar bijvoorbeeld stuifmeel bij de wilgen en nectar bij de esdoorns, daarna bij de paardenkastanjes en de robinia’s (worden ook wel 'valse acacia’s' genoemd). Maar de meeste honing zal komen van de vele lindebomen in het bos. Doordat er meerdere soorten staan - van zomerlinde tot Amerikaanse linde – hebben die samen een lange rijke bloeiperiode van begin juni tot eind juli.

Waar vind je de honingbomen in het Bos

Het makkelijks te vinden zijn de honingbomen westelijk van het Klein Kinderbad tegenover de tulpenboom, in het bosje waar ruiterpad, fiets- en voetpad bij elkaar komen. Ze zullen een jaar of tachtig oud zijn. Vorig jaar kon ik er geen vruchten aan ontdekken. Honingboomvruchten zien er uit als een soort korte kralenketting. In de peul zitten de zaden namelijk ingesnoerd. Bij zo’n heilige boom zien mensen er dan al snel een gebedssnoer in.  Dit jaar hebben de bomen meer licht, ruimte èn warmte. Ik ga opletten of er nu  wel vruchten aan de bomen verschijnen.

Bijen zijn dol op de honingboom. Foto: Wouter van der Wulp.