Gastblog van het Amsterdamse Bos - Reacties

De 'Oude Dame'

Feest in het Bos, de uitbundige bloei van de paardenkastanjes is weer begonnen. Je vindt ze makkelijk bij de Arena, bij het Doolhof naast de Geitenboerderij en langs de Hoornsloot bij P Zonneweide bijvoorbeeld. Maar ga vooral ook even langs bij die ene die alleen staat. Die bejaarde paardenkastanje bij de Grote Speelweide, bekend als de Oude Dame van het Bos. Zoals het een echte diva betaamt, blijft haar precieze leeftijd een goed bewaard geheim. Vanwege haar grandeur werd zij in 2007 door de schrijvers van het Amsterdamse Bomenboek geschat op zo’n anderhalve eeuw oud. Dat lijkt een overschatting van haar leeftijd, hoewel ze beslist ouder is dan het Amsterdamse Bos. Op dezelfde plek waar ze nu in het Bos staat, stond zij namelijk eerst op een van de kwekerijen in de Rietwijkeroorderpolder. Deze polder is eind 19de eeuw uitgeveend voor de turfwinning en pas in 1906 weer drooggemalen en geschikt gemaakt voor tuin- en akkerbouw. Niet erg waarschijnlijk dus dat onze paardenkastanje ondertussen zo’n 160 jaar oud is. Maar haar eeuwfeest heeft ze zeker al gevierd.

Op de 1e rang

Rond dezelfde tijd dat de polder weer drooggepompt werd, pleitte de bekende Nederlandse bioloog en onderwijzer Jac. P. Thijsse voor een bos ten zuiden van de Nieuwe Meer. Dertig jaar later zat onze Oude Dame op de eerste rang bij de aanleg van dit bos. Een uniek bos om meerdere redenen. Aangelegd voor ontspanning van alle bevolkingsgroepen in plaats van alleen voor de gegoede burgerij. Wel acht keer zo groot als Hyde Park in Londen. Gerealiseerd dankzij de inzet van duizenden werklozen (ruim twintigduizend tussen 1934 en 1945). Ontworpen in een geheel eigen stijl met elementen uit de Engelse Landschapsstijl en de Duitse Volksparken; met kleine hoogteverschillen die het bos groter doen lijken en hellingen die de dieptewerking versterken. En dat alles meters onder zeeniveau.

Eerbetoon

Al het grondverzet, zoals het graven van vijvers en sloten, was een kwestie van kruiwagens en zweetdruppels. Onze Oude Dame heeft het allemaal gezien. De grote ligweide waarop de paardenkastanje uitkijkt, is met veel precisie ontworpen door Jakoba Mulder. Zij heeft ervoor gezorgd dat deze met een licht bolle helling van 1 op 100 afloopt naar de waterkant van de Grote Vijver. Zo mooi als je alleen met handwerk kan bereiken. Als eerbetoon is in 1980 bij de Oude Dame een reusachtige kruiwagen geplaatst als monument voor alle arbeiders in de werkverschaffing die het Bos mogelijk gemaakt hebben.

Overleven

Maar nu loop ik ver op de zaken vooruit. Want dat deze paardenkastanje de aanleg van het bos heeft overleefd, was helemaal niet vanzelfsprekend. Op de plek van de Dame moest de grond flink opgehoogd worden. Om dat te overleven is er puin rond de stam gestapeld met een dunne laag aarde erover. Je kunt dat ophogen nog goed zien aan de grote gesteltakken die laag boven de grond uit de stam komen.

Vervolgens heeft de paardenkastanje ook de oorlog nog moeten overleven. Met bombardementen vanwege het nabijgelegen Schiphol.

Toekomst

En tegenwoordig eist ouderdom zijn tol met zwammen, kastanjemineermotten en de dreiging van kastanjebloedingsziekte. Om uitscheuren van takken te voorkomen is ze in 2017 licht ingekort en voorzien van twee flexibele boomankers. De krimpfase is begonnen. Maar met gepaste maatregelen hopen  we nog jarenlang te blijven genieten van onze Oude Dame en haar uitbundige bloei. Want het is een krasse oude diva aan wiens voet jong en oud genieten van het kinderstrandje, de weide en het varen op de vijver met kano of waterfiets.