Stem van het Bos: Uilskuikens

Het Amsterdamse Bos kent vele geluiden en verhalen: het ritselen van blaadjes in de wind, de roep van een uil, het klapperen van vleugels of het gekraak van takjes. Maar ook enthousiaste stemmen van Bosbezoekers of een overvliegend vliegtuig. Klanken van dichtbij of veraf, hoge en lage, harde en zachte. Het Bos heeft ons veel te vertellen, maar kan niet tot ons spreken in mensentaal.

In de ‘Stem van het Bos’ brengen we deze verhalen van het Amsterdamse Bos in beeld. Zo ontdekken wat we van dieren, planten en elementen kunnen leren, door ons in hen in te leven.

Uilskuikens!

Het Amsterdamse Bos vormt een onmisbare schakel in de biodiversiteit in Amsterdam en de regio. Om te zien hoe het met de levende natuur is gesteld, monitort de gemeente Amsterdam de flora en fauna. Ook in het Amsterdamse Bos. Samen met de boswachters monitoren vrijwilligers de uilen in het Bos. In deze derde Stem van het Bos gaan we mee met de vrijwilligers Henk Jan, Fred en Sam van de Vogelwerkgroep Amsterdam, die nu alweer voor het zesde seizoen de uilen monitoren.

Zo min mogelijk verstoring

Tijdens de broedtijd van de uil, in de eerste maanden van het jaar, controleren we of er uilen op een nest zitten in de speciale uilenbroedkasten. Het monitoren verloopt volgens een vaste werkwijze: 1 persoon loopt vooruit om kast af te dekken, zodat de uil niet weg kan. Dan klimt de ander de ladder op om de inhoud van de kast te checken. De verstoring is steeds zo kort mogelijk. Na de monitoring volgt hetzelfde proces in omgekeerde volgorde. Dus de kast blijft nog even afgedekt terwijl de vrijwilliger met de ladder vertrekt. Hoe dat in z’n werk gaat ziet u hier in een video van de Vogelwerkgroep: https://youtu.be/GrwmQMvaZ-A.

Conditie

We ringen de uilskuikens van ongeveer 3 weken oud. In sommige gevallen wordt een volwassen uil geringd, als dat niet eerder is gebeurd. Met zo’n ring kan een individuele uil worden geregistreerd en herkend. De vrijwilligers van de uilenmonitoring controleren de conditie van alle uilen die zij tegenkomen en leggen die vast. De uil wordt gewogen en het verenkleed van de uil wordt gecontroleerd op oude en nieuwe veren.

Aantallen

Er leven gemiddeld 20 paren bosuilen in het Bos. Uilen leggen zo’n 3-5 eieren per nest. Dit jaar zijn 15 nesten gevonden, waarvan 3 mislukt. Er werden 2 nesten gevonden met eieren, die waren verlaten. De oorzaak is onduidelijk, maar waarschijnlijk gaat het dan om jonge onervaren broeders. Er is ook een dode uil op een nest gevonden. Ook daarvan is de oorzaak niet duidelijk.

Uit de kast

Uilen leven in vaste territoria. In elk territorium hangt een broedkast. Soms plaatsen we een nieuwe broedkast bij, als er teveel verstoring is in de buurt van een broedkast. Bijvoorbeeld door drukte van bezoekers of illegale huttenbouw. Uilen zitten eigenlijk alleen in de kast tijdens het broedseizoen. De rest van de tijd brengen ze door in hun territorium, buiten de kast.

De jonge uilen blijven niet in het territorium van het ouderlijk nest. Ze zoeken als paar een ander gebied. Uilen die geen paar vormen zijn 'floaters', ze bewegen zich tussen de territoria. Waarschijnlijk zijn er tussen 5 en 15 floaters in het Bos. Als een uil doodgaat komt er een plekje vrij, dat snel weer wordt opgevuld. Elk jaar wordt zo ongeveer 10% van de populatie vervangen.

Menu

Na afloop van het broedseizoen worden de kasten schoon gemaakt. Braakballen worden onderzocht om te achterhalen wat de uilen eten. In het Bos staat vooral muis op het menu (bosmuis en woelmuis), maar onze uilen eten ook kikkers en soms andere vogels.

Uilen zijn erg gevoelig voor verstoring van hun broedplek. De nesten kunnen verstoord worden door natuurlijke vijanden, zoals bijvoorbeeld de boommarter of een havik. Maar verstoring vindt helaas vooral plaats door omgevingsgeluid van machines en de aanwezigheid van mensen. Ben je in het Bos en zie je een broedkast? Blijf dan uit de buurt, zodat de uilen in alle rust kunnen broeden en hun jongen groot kunnen brengen.

Foto's uilskuiken bovenaan pagina en volwassen bosuil onderaan pagina: Eugenie Rutten.