Ecologisch beheer van het Amsterdamse Bos | Augustus 2023

Natuur

Het Amsterdamse Bos biedt een leefgebied voor talloze dieren, zoals ringslangen, eekhoorns, boommarters, vleermuizen, wezels, vossen, hagedissen en padden. Bovendien is het Amsterdamse Bos een broedplaats voor een groot aantal vogels, waaronder, haviken, buizerds, bosuilen, boomklevers, spechten en zelfs raven.

Het Bos is een kraamkamer, van waaruit allerlei diersoorten uitzwermen naar omliggende gebieden in de regio. Het Bos heeft ook heel bijzondere bomen, zoals de tulpenboom, de prachtige oude paardenkastanje, 'de Oude Dame' (foto hieronder) en een zeldzame grijze walnoot.

Beheervisie

Hoe beheer je zo’n dichtbevolkt natuurgebied? Die vraag levert altijd al veel discussie op. Zoals bij voetbal: iedereen heeft er een mening over. Maar die discussie is er ook, omdat de visie op natuurbeheer door de jaren verandert. Toen het Bos werd aangelegd - vanaf 1929 - was er nog vrijwel geen ervaring met natuurontwikkeling.

In de eeuwen daarvoor zijn elders in Nederland wel bossen kunstmatig aangelegd. Op landgoederen, voor houtproductie en de jacht. Staatsbosbeheer plantte bossen ook om verstuivingen tegen te gaan. Maar een bos creëren voor de inwoners van een stad, hoe doe je dat?

Er werd inspiratie gevonden in de wetenschap. Bij de aanleg van het Bos werden biologen en botanici geraadpleegd. Die werden op hun beurt weer geïnspireerd door een nieuwe kijk op natuur in Nederland. Begin twintigste eeuw werd de teloorgang van de oorspronkelijke natuur als een groot verlies beschouwd. Er kwam een generatie actieve natuurbeschermers op, waaronder de grondlegger van het Bos, Jac. P. Thijsse.

Er ontstonden felle discussies over de aanleg en het beheer van het Bos. In Engeland zag men landschapsparken, die waren beplant vanuit decoratieve overwegingen. Vanuit de wetenschap werd juist gepleit voor een bos gebaseerd op plantengemeenschappen. Bomen of planten kunnen volgens deze visie niet individueel worden bestudeerd en geplant, dat moet altijd gebeuren in de context van hun ontstaan, de omgeving en het klimaat.

Deze visie kreeg de overhand. Vanwege het hier heersende klimaat werd gekozen voor de beplanting van een Noordwest-Europees woud, met op bepaalde plekken ruimte voor ‘exoten’: bomen en planten uit andere streken.

Omslag naar ecologisch beheer

In de jaren negentig kwam er een omslag in het denken over het beheer van het Bos. In de buitenwereld kwam het ecologisch denken op. We kregen oog voor de negatieve invloed van de mens op de natuur. Lokale natuur werd in verband gebracht met wereldwijde uitdagingen.

Het Bos had zich intussen ontwikkeld tot een waardevol natuurgebied. Het was er niet meer alleen voor de rustzoekende en natuurminnende stedeling. Het had belangrijke, eigen natuurwaarden ontwikkeld. Het werd een belangrijke schakel in Natuur Netwerk Nederland.

Biodiversiteit

Die ontwikkeling zet zich nu versneld door. Klimaat en biodiversiteit staan wereldwijd onder druk. Het Amsterdamse Bos is in een deel van de oplossing. Het draagt bij aan de verscheidenheid van het leven in de regio. Die verscheidenheid in genen, soorten en ecosystemen is heel belangrijk voor het voortbestaan van de mens. Zonder een gevarieerde, sterke natuur komt onze gezondheid in gevaar.

Behouden en versterken

Nu het Bos ouder wordt, neemt de biodiversiteit steeds verder toe. We nemen het behouden en versterken daarvan de komende tijd nadrukkelijk als doel. We kijken daarom nu opnieuw naar onze visie op het beheer van het Bos. Zo kunnen we er bijvoorbeeld voor zorgen dat er veel variatie blijft in het Bos.

Verschillende boomsoorten van verschillende leeftijden zijn aantrekkelijk voor de planten en dieren die er leven. Bovendien maakt deze variatie het Bos bestand tegen ziektes, stormen en klimaatveranderingen. Daar hoort ook bij dat we soms bomen weghalen, om groeiruimte te maken voor jonge bomen. We maken natuurvriendelijke oevers, we laten dood hout liggen en we gaan op een andere manier maaien, zodat meer soorten zich goed kunnen vermeerderen. Meer daarover vindt u elders in deze nieuwsbrief.