Bosicoon: bastkever

Wie is de bastkever en hoe her­ken je 'm?

De bastkever is een kleine kever uit de familie van schorskevers (voormalig Scolytidae).

• De bastkever is meestal bruin of donker van kleur. Hij is klein en heeft een lang, smal lichaam.

• Veel bastkevers leven onder de schors van bomen. Meestal kiezen ze dode of verzwakte bomen, maar soms, als de omstandigheden gunstig zijn, gaan ze ook in gezonde bomen zitten.

• De larven maken gangen onder de schors. Eerst maakt het vrouwtje een lange gang waarin ze haar eitjes legt. Daarna vreten de larven korte zijgangetjes. Samen vormen deze gangen een soort patroon dat eruitziet als een wirwar onder de schors.

Afhankelijk van de soort en omstandigheden kan de bastkever al dan niet grote schade veroorzaken.

(Tekst gaat door onder foto)

Natuurlijke opruimer en onderdeel van het ecosysteem

Veel bastkevers leven in dode of verzwakte bomen. In een gezond bos horen ook oude en dode bomen thuis. Ze zijn belangrijk, omdat ze een plek geven aan veel soorten: schimmels, insecten, vogels en kleine zoogdieren.

De bastkever helpt mee om dode bomen af te breken. Zo zorgt hij voor de natuurlijke kringloop in het Bos. Dood hout is heel belangrijk voor de natuur. Het biedt een plek om te wonen, te schuilen en voedsel te vinden voor veel verschillende dieren, paddenstoelen en insecten.

Te veel kevers: een tegenslag voor bomen en bos

Sommige soorten bastkevers kunnen ook gezonde bomen of bomen die al een beetje verzwakt zijn aantasten. Dat gebeurt vooral als er heel veel kevers tegelijk actief zijn. Dan kan het snel uit de hand lopen en spreken we van een plaag.

De larven vreten gangen onder de schors. Daardoor kan de boom het sap niet meer goed vervoeren. Dat sap heeft de boom nodig om te groeien en om water en voeding door de stam te sturen. Als dit te lang gebeurt, kan de boom uiteindelijk doodgaan.

In bossen waar veel hetzelfde soort bomen staan, en ook allemaal van dezelfde leeftijd, is de kans op een bastkeverplaag groter. Zo’n bos heeft weinig variatie. Daardoor kunnen de kevers zich makkelijk en snel verspreiden van boom naar boom.

Wat betekent dat voor een bos zoals het Amsterdamse Bos?

Bomen onder druk door klimaatverandering

Door warmere zomers, langere periodes van droogte en heftige regenval komen bomen meer onder stress te staan. Dat zie je bijvoorbeeld aan bladeren die eerder vallen, takken die afsterven of een afname van groei.

Wanneer een boom onvoldoende water kan opnemen, omdat de bodem droog is of omdat regen te snel wegstroomt, moet hij keuzes maken. Zichzelf in leven houden, groeien en als laatste investeren in afweer tegen plagen.

Juist die afweer verzwakt dus bij langdurige droogte. Normaal kan een boom bastkevers wegduwen door hars te produceren. Maar een uitgedroogde boom maakt minder hars aan en verliest zo zijn natuurlijke bescherming.

Waarom warmte de bastkever helpt

Warmere temperaturen zorgen ervoor dat sommige bastkevers zich sneller ontwikkelen. Ze krijgen vaker per jaar een nieuwe generatie. Waar er eerst één generatie was, kunnen dat er nu twee of zelfs drie zijn. Dat betekent: meer kevers, een snellere verspreiding en dus een grotere kans op plagen, vooral in eentonige bosdelen.

Droogte-stress bij bomen en sterkere ontwikkeling van kevers versterken elkaar. Dit maakt het extra belangrijk om goed te kijken naar de vitaliteit van een bos. Een uitdaging waar veel Europese bossen mee te maken hebben.

Leer meer over de invloed van klimaatverandering op bossen in onze nieuwe Boscast videospecial: 'Kan de natuur voldoende CO2 afvangen?' (video hieronder - tekst gaat door onder de video)

Variatie is belangrijk

Een bos met verschillende soorten bomen, van verschillende leeftijden, is beter bestand tegen klimaatschommelingen én plagen. Sommige soorten kunnen beter tegen droogte, andere tegen natte omstandigheden. Diversiteit maakt het Bos veerkrachtiger.

Hoe ziet de ideale groene klimaatbestendige stad eruit? Bekijk dat in onze Amsterdamse Boscast special: 'Groen ontwerpen voor de toekomst' (video hieronder - tekst gaat door onder de video).

Daarom worden nieuwe bosranden en aanplantgebieden in het Amsterdamse Bos steeds vaker gemengd: mét loof- én naaldsoorten, jonge en oudere bomen. Dat vergroot de biodiversiteit en verkleint de kans dat één soort kever of ziekte schade veroorzaakt in een groot gebied.

Aan de bosranden van de Heuvel en de Paardenpicknick is dit effect voorgekomen. Dankzij een donatie van Stichting Stukje Natuur hebben we een nieuwe aanplant gerealiseerd. De aanplantperiode is van november 2025 tot en met februari 2026. Lees hier meer: Aanplant bomen en bosranden omgeving Heuvel en Paardenpicknick.

Kijk voor meer informatie over klimaat en bossen op onze pagina 'Klimaat en Bossen'.